عثمان مزین*
21 سال پیش در عصرگاه روز هفتم تیر سال 66 شهر مرزی و کردنشین سردشت مورد آماج حملات شیمیایی با گاز خردل و تاول زا قرار گرفت. در زمانی که مردمان شهر دارای تجربیات زیادی در هر دو حملات گاه و بیگاه هوایی بودند، به هیچ وجه تجربه و انتظار حمله شیمیایی با آن ابعاد را نداشتند.
آشنا نبودن مردم در مورد نحوه مواجهه با سلاح‌های شیمیایی، فقدان مراکز درمانی و تجهیزات دارویی، ناآشنایی مردم با تبعات و آثار گاز خردل، نبود اطلاع رسانی سازمان‌ها و ارگان‌های مسؤول، اصابت بمب‌ها به بازار شهر، مناطق پررفت و آمد و مبادی ورودی و خروجی شهر، پناه گرفتن مردم در پناهگاه‌های موجود و... همه و همه باعث افزایش مصدومان و قربانیان و وخامت اوضاع جسمی، سلامتی، روحی و روانی مجروحان شده است که روز به روز تشدید می شود.نکته‌یی که مورد غفلت و بی توجهی مقامات و دستگاه‌های مسؤول وقت و سال‌های بعد از بمباران در سطح شهر، استان و کلان کشور واقع شده، نبود پاسخگویی و رسیدگی به درخواست‌ها و وضعیت مصدومان، مجروحان، بازماندگان و شهدا است. در حالی که تعارضات و تناقضات موجود فی مابین مجروحان و قربانیان واقعی پس از گذشت 21 سال از واقعه و 20 سال از اتمام جنگ در کنار ضرورت رسیدگی و توجه به جنگ زدگان فاقد وجاهت است.
به محض وقوع بمباران با لحاظ ابعاد فاجعه و تعداد بی شمار مصدومان، بسیاری از آنان در مراکز درمانی شهرها و استان‌های همجوار یا در شهرهای بزرگ مانند تهران و مابقی نیز در منازل خود یا مراکز درمانی داخل شهر که فاقد امکانات و تجهیزات ابتدایی لازم بوده، تحت مداوا قرار گرفتند. به عنوان مثال سالن ورزشی شهر تنها نقاهتگاه و مرکز درمانی زمان مذکور بود، آن هم بدون پزشک. لذا تشدید وخامت وضعیت جسمانی مصدومان و شناسایی نشدن بسیاری از متوفیان که به وضوح در اثر استشمام و اصابت گاز خردل درگذشته اند، بلاتردید است.
الف- پزشکان و متخصصان بازدیدکننده از سردشت آمار مصدومان و شهدا را بیش از هشت هزار نفر اعلام کرده اند و این امر به تایید بالاترین مقام اجرایی کشور هم رسیده است.
ب- یک ماه پس از وقوع حادثه آمار و مشخصات 4600 نفر از مجروحان که وضعیت جسمانی آنها بسیار وخیم بوده به کارشناسان بین المللی مراجعه کننده به سردشت ارائه شده است.
ج- استانداری محترم استان آذربایجان غربی یک سال پس از وقوع حادثه آمار شهدا و مجروحان واقعه را بیش از 10 هزار نفر اعلام کرده است.
در کنار واقعیت‌های آماری مشاهدات انجمن و مردم به شرح زیر است؛
الف- تا سال‌های منتهی به سال 80 تعداد افراد تحت پوشش و شناخته شده به عنوان قربانی و مصدوم بمباران شیمیایی سردشت حدود 400 نفر بوده که از این تعداد 90 نفر به عنوان جانباز بالای 25 درصد از کمک‌های مادی و دارویی و تسهیلات بنیاد جانبازان وقت برخوردار بوده اند.
ب- پس از پیگیری‌های معتمدان محلی و مصدومان واقعی و انجمن متبوع صاحب این قلم و فعالیت کمیسیون‌های پزشکی و پس از گذشت حدود هفت سال، افراد تحت پوشش به 1350 نفر رسیده که از این تعداد کمتر از 400 نفر جانباز بالای 25 درصد شناخته شده و 950 نفر باقی مانده به دلیل اینکه مجروحیت آنها به نظر اعضای کمیسیون‌های پزشکی کمتر از 25 درصد تعیین شده محروم از حمایت و کمک‌های قانونی هستند.
ماحصل امر این است که اگر مجروحان و شهدای بمباران را براساس نظر پزشکان، حداقل هشت هزار نفر بدانیم و اینکه در حال حاضر کمتر از 400 نفر برخوردار از کمک‌های قانونی بنیاد شهید و امور ایثارگران هستند در این صورت تنها ارگان مسؤول در این زمینه (بنیاد شهید و امور ایثارگران) صرفاً خود را در مقابل چهار درصد از عزیزان مصدوم شیمیایی پاسخگو می داند .
در زمان تشکیل کمیسیون‌های پزشکی تعیین درصد جانبازی مدعیان مصدومیت، این انجمن ایرادات و اشکالات وارده به نحوه ثبت نام افراد و تشکیل کمیسیون‌ها به طور مکتوب و مستدل به استحضار مقامات مربوطه رسانده و راهکارهای رفع آنها نیز ارائه شده. مضاف بر آن روش‌های عملی و صحیح شناسایی نیز طرح شده اما به رغم مردمی و غیردولتی بودن انجمن و اینکه اعضای آن تماماً از مصدومان شیمیایی هستند به هیچ یک از نظرات کارشناسی و موشکافانه توجه نکرده اند.
از نظر حقوقی و پزشکی آیا سندی گویاتر از وضعیت فعلی مصدومان شیمیایی، تصاویر آنها در زمان بمباران یا معالجه در مراکز درمانی، گواهی‌های پزشکی مختلف صادره از پزشکان معالج در طول 21 سال گذشته و شهادت نزدیکان و بستگان درخصوص حضور آنها در مکان مورد اصابت بمب‌های حاوی گاز خردل و تاول زا می تواند بیانگر مصدومیت آنها و ضرورت تحت حمایت قرار گرفتن به وسیله کمک‌های بنیاد شهید و امور ایثارگران باشد؟ مگر نه آن است که این افراد در اثر جنگ تحمیلی و ناخواسته متعاقب تعدیات و تجاوزات کشور خارجی در مامن و مسکن خود دچار این حادثه شده اند ؟ چه بسا اگر رشادت‌ها و مجاهدات مرزنشینان در دفاع از تمامیت ارضی کشور نبود سرنوشت جنگ در اثر زیاده خواهی‌های حکومت بعث به گونه یی دیگر رقم می خورد.
امید است بعد از 21 سال ترتیبی اتخاذ شود که مابقی عمر پر درد و رنج مصدومان با دغدغه‌های کمتری سپری شود؛ به آن امید.
*دبیر کمیته حقوقی انجمن دفاع از حقوق مصدومان شیمیایی سردشت
نظرات